Đời như con nước, nhân sinh như con đò (Toại Khanh)

 Cụ Lãn Ông từng có một mô tả hay nhất thế giới về cái khoản này: “Thiện diệc lãn vi hà huống ác, phú phi sở nguyện khởi ưu bần!’. Với câu nói đó, nếu ông là một thiền sư Tàu, hẳn đã nhận được y bát của Lục Tổ rồi cũng nên!

Ai sống ở đời, với hoàn cảnh nào đi nữa,cũng khó mà chẳng đam mê ít nhất một thứ tục tằn thô lậu hay thanh cao tiêu sái. Phải có để mà sống đời. Đời như con nước, nhân sinh như con đò, làm gì không có những chỗ ghé. Lâu hay mau cũng là ghé. Kinh nói chỉ có vị La-hán mới là cái xác thuyền trên cạn chờ ngày biến mất khỏi trần gian. Kỳ dư thiên hạ đều là những con thuyền hì hục băng mình trên biển khổ ngó không thấy bờ, dò không chạm đáy.

Nhưng vấn đề hình như không phải chỉ có chừng đó. Tôi muốn nhắc lại một câu nói của tôn giả Ananda khi trả lời câu hỏi của vua Ba-tư-nặc rằng, trong đạo giải thoát có chỗ cho niềm đam mê nào chăng; và nếu có, thì niềm đam mê ấy với lý tưởng ly tham của nhà Phật, có chống trái nhau? Ngài Ananda đã cho vua một câu khẩu quyết: Phải có muốn mới có đi, đến rồi không còn muốn nữa. Ở đây, niềm đam mê là nguồn năng lượng, là động lực cho một cuộc vượt thoát – thay vì là cái bắt đầu cho những quẩn quanh. Nó cứ như một dòng điện, một ngọn lửa khi có thể là điểm bắt đầu cho cả hai tình huống hủy diệt và hồi sinh. Nói theo Dịch Lý thì là lửa trong quan hệ tương sinh và lửa trong quan hệ tương khắc. Thiếu lửa, thế giới không còn là thế giới. Dù cũng chính những ngọn lửa xóa dấu thế giới!