Khóa Trong Khóa Ngoài
Có nhiều cách để có mặt trong giáo pháp của Đức Phật dầu cho sống đầu đà hay giữa đám đông đều tốt miễn luôn lấy lý tưởng giải thoát làm trọng. Một người dốt đặc cán mai, không biết gì hết, ăn rồi chỉ biết bái sám tụng niệm, đọc thần chú nhưng định nghĩa Bốn đế không nắm được thì không xứng đáng là Phật tử. Cái đó là mơ hồ. Tôi rất mong có một dịp mình thực hành ở một thiền viện nào đó chứ không phải là lớp học suông như thế này. Tôi mơ dữ lắm. Tôi mơ có một nơi nào đó bên Thái hay Miến, mình gặp mặt nhau ở đó, bỏ ra thời gian khoảng một tháng, học kỹ về 12 Duyên sinh, 24 duyên hệ, bốn đế và 37 phẩm bồ đề. Học bằng tiếng Việt với nhau. Chứ còn các vị cứ muốn bằng chị bằng em, đi qua Miến Điện hoài, nhưng cái mà quý vị nghe được phải qua trung gian người phiên dịch và rất lõm bõm. Không tập trung được như trong cái lớp tiếng Việt. Xứ đó là xứ tam Tạng, nhưng khổ nổi mình qua đó mình không lấy được tinh hoa của người ta. Giống như mình vô chợ bến Thành mà chỉ ăn được một tô bánh canh rồi đi về thì chưa đủ, chưa đúng mức gọi là đi chợ bến Thành. Nói vậy thôi chứ tôi chưa có vô chợ bến Thành để ăn uống gì đâu. Có người trong quý vị sẽ tưởng đâu là tôi đã vào chợ bến Thành ăn rồi.
Người mình khổ lắm. Nghe nói ví dụ mà thiếu mùi nhang khói tôn giáo là tha hồ thêu dệt. Cách đây hai năm khi tôi ra Hà Nội giảng, tôi bắt đầu buổi giảng như thế này: Có một cuốn phim ngắn của Nhật Bản, có tên là Blind Sumurai. Khi hiệp sĩ mù ra tù bạn bè đến thăm, ông nói: Đối với tôi tù hay không tù nào có khác gì nhau. Vấn đề là ổ khóa được khóa bên trong hay bên ngoài và ai là người giữ chìa khóa. Tôi bắt đầu buổi giảng ở Hà Nội bằng câu chuyện đó và tôi nói đó là một cuốn phim Nhật. Thì người ở Hà Nội vốn quen với các vị ở Pa-auk, những vị mà lim dim lim dim, nên nghe vậy họ khó chịu lắm. Họ nói rằng tại sao không trích dẫn kinh điển mà lại trích dẫn phim ảnh? Như vậy rất là Phàm, thiếu đi phần nhang khói tâm linh. Họ nói tùm lum. Từ đó tôi ra lăng Bác tôi phát nguyện không bao giờ trở lại vùng biên địa này nữa. Họ đã hiểu sai ý chúng tôi.
“Đã lâu ngày là vị trưởng lão”. Nghĩa là tu lâu cũng là một cái lợi. Biết ít hay biết nhiều mà thiếu kinh nghiệm vẫn không bằng biết bằng kinh nghiệm. Cùng một vấn đề qua thời gian sự nhận thức của ta sẽ chín muồi và chín chắn hơn.
Có nhiều chuyện mà lâu lắm rồi tôi cứ tưởng tôi đã hiểu, nhưng phải nói cần có tuổi đời mới thấm. Có một thời gian rất sớm trong đời, tôi đã biết câu kinh: "không gần gũi người ác, sống gần người hiền Thiện." Câu đó tôi biết từ nhỏ nhưng cách hiểu lúc nhỏ thì khác. Đến năm 20, 30, 40, năm nay cũng gần 50, thì cách hiểu của tôi về câu kinh này lại khác. Người ác là sao? "Người" ở đây không phải chỉ là con người hai chân hai tay, mà còn là những thứ mình thường đọc thường nghe cũng phải kể luôn vào. Nếu không kể cái đó thì mấy cái đọc, nghe đó xếp vào đâu? Tại sao không gần người ác? Không gặp người ác để mình không nghe, không thấy những điều họ làm, họ nói. Điều đó cho thấy mình sống gần ai mình cũng xài mắt, tai nghe ... Như vậy có những thứ không phải là con người nhưng mình biết chúng bằng mắt bằng tai thì cũng tương đương với con người. Chứ không phải ở với người có hai tay hai chân. Vì mình cũng làm việc với nó bằng hai mắt hai tai như website báo chí, YouTube, Facebook, cũng là bạn ác hay bạn lành đó chứ.
Và cũng từ lâu lắm rồi tôi nghĩ rằng nói phiếm luận đâu có hại ai đâu mà được kể vào trong thập ác. Nhưng mà già một chút tôi thấy nó ghê nhất. Phiếm luận độc lắm chứ không phải thường. Sau khi nghe bài giảng này bà con về nghiệm thử: Mỗi lần họp mặt mà bàn về chuyện tào lao, thế nào cũng phiền lắm. Từ chính trị, văn hóa, lịch sử, xã hội, đến cả bóng đá sẽ phiền lắm. Không sân thì tham. Sau những cuộc phiếm luận đó, dư hậu rất tệ, hoặc là nhạt nhẽo vô vị, hoặc là đắng chát chua cay. Cái đầu của mình phải là tào lao thì miệng mình mới nói tào lao được. Cái phiếm luận nó ghê lắm. Có những chuyện đơn giản nhưng phải cần thời gian để nhận thức của ta về nó trở nên sâu sắc hơn. Đó là lý do tại sao đã lâu ngày là vị trưởng lão lại có lợi.
“Có oai nghi nghiêm chỉnh”. Nghĩa là phải có chánh niệm. Phải sống chánh niệm thì sinh hoạt mới thong dong, điềm đạm. Đây cũng là một vấn đề mà tôi phải cần đủ chín chắn mới hiểu được. Tôi có đọc câu chuyện thiền: Có một chú tiểu nhỏ xíu ở gần vị hòa thượng thiền sư. Mỗi lần chú chạy thì hòa thượng nói: "Tu không có chạy!" Mỗi lần chú hổn hà hổn hển kể chuyện thì hòa thượng nói: "Chậm lại không ai dành đâu! Nói thông thả, nói chậm lại!" Nói chung là vị hòa thượng thiền sư luôn luôn tìm dịp kìm hãm tốc độ của chú lại. Rồi một ngày chú lớn lên đến mười lăm tuổi, chú khá hơn nhưng vẫn bị kềm quá nên chú hỏi: "Kinh Phật bao la mà con thấy sư phụ không dạy cuốn nào, chỉ có nhắc con cái gì cũng chậm lại." Hoà thượng trả lời: "Khi con chậm thì con mới có thời gian để con nhìn lại con. Bao nhiêu lỗi lầm trên đời này đi ra từ chuyện là người ta không biết mình đang làm cái gì. Tại sao? Vì gấp quá, ai cũng đặt mình vào cái thế không đủ thời gian nên người ta mới làm bậy. Khi con chậm lại thì con được vô vàn lợi ích. Khi nói chậm lại, làm chậm, thong thả thì mới có thời gian nhìn lại mình. Và khi có thời gian nhìn lại mình thì mới bớt đi nhiều chuyện đáng tiếc manh động." ('Manh' là mù).
"Oai nghi nghiêm chỉnh" ở đây không phải là đạo đức giả mà là phải đi ra từ chánh niệm. Đây là pháp tu rất là hay. Khoan nói đến kinh điển nghĩa lý cao siêu gì hết. Chuyện đầu tiên là cứ nhớ thế này. Quý vị đọc kỹ bài kinh Brahmayu, Trung bộ kinh. Trong đó kể Thế tôn sinh hoạt như thế nào. Khi ngài ngồi xuống, sửa soạn đứng lên, ngài luôn luôn bước đi bằng chân phải trước. Ngài bước đi không quá nhanh, không quá chậm. Khi rời đám đông, ngài không đi bằng tốc độ cho người ta thấy ngài muốn vội lìa bỏ đám đông sau lưng mình và ngài cũng không đi với tốc độ chậm để người ta nghĩ rằng ngài lưu luyến không nỡ rời. Không ai đoán được ngài, ngài nằm ngoài mọi suy tưởng dự kiến của người khác vì Ngài có một nội tâm chánh niệm liên tục, Ngài sống trong chánh niệm. Còn chúng ta vì thất niệm nên chúng ta không thể nào hình dung được một người sống chánh niệm, một bậc đại trí như Ngài.
Trích bài giảng Kinh Tăng Chi số 022
Kalama xin tri ân bạn Nguyenhuongbichhue ghi chép
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét